fbpx

LEAN & GREEN, czyli jak zarobić na byciu proekologicznym?

Produkcja przy mniejszym zużyciu energii elektrycznej, gazu, sprężonego powietrza, czy surowców na pewno będzie tańsza. Ale przecież niczego nie ma za darmo. Niższe zużycie energii jest zwykle możliwe dzięki drogim inwestycjom np. w nowe technologie. A co by było gdyby możliwe było zredukowanie zużycia energii czy surowców bez dużych inwestycji?

Na początku 2015 r. Lean Enterprise Institute Polska przeprowadził badania ankietowe dotyczące podejścia firm produkcyjnych do zagadnienia doskonalenia procesów produkcyjnych. Choć większość menadżerów firm deklaruje, że ekologia jest dla nich ważna, to w działaniach doskonalących w swoich firmach nadają jej dosyć niski priorytet. To co się liczy to oczywiście podniesienie produktywności i redukcja kosztów (Rysunek 1). Wyniki ankiet pokazały również niski poziom świadomość ekologicznej wśród wielu badanych przedsiębiorstw, a także fakt braku istnienia ustandaryzowanego podejścia w zakresie poprawy „ekologiczności”.

2015-09-15 lean and green (1)

Rysunek 1 Główne cele doskonalenia

Dodatkowo wśród kary menadżerskiej panuje  przeświadczenie, iż działania proekologiczne są bardzo kosztowne i wiążą się z inwestycjami w nowe technologie, czy maszyny, a brak wsparcia w postaci dotacji zniechęca  do podejmowania działań, które mają na celu minimalizację negatywnego wpływu przedsiębiorstwa na środowisko naturalne.  Okazuje się jednak, że alternatywą do inwestycji są niskokosztowe usprawnienia procesów produkcji w oparciu o metody Lean Manufacturing (szczupłego wytwarzania).

Innowacje organizacyjne, alternatywą dla inwestycji 

Podejście Lean Manufacturing skupia się na doskonaleniu organizacji pracy. Rodzi się jednak pytanie, czy takie usprawnienia rzeczywiście owocują jakimiś znaczącymi korzyściami? Lean Enterprise Institute przeanalizował 51 studiów przypadków wdrażania Lean Manufacturing w firmach produkcyjnych w Polsce w latach 2000-2010.  Przedsiębiorstwa deklarowały znaczącą poprawę takich wskaźników jak (Rysunek 2):

  • Wydajność (wzrost średnio o 28% ),
  • Efektywność wykorzystania maszyn, mierzona wskaźnikiem OEE Overall Equipment Efficiency (wzrost średnio o 32%)
2015-09-15 lean and green (2)

Rysunek 2 Wzrost wybranych wskaźników w firmach, dzięki wdrożeniu Lean Manufacturing (na podstawie 51 opublikowanych studiów)

Równocześnie zredukowane zostały (Rysunek3):

  • Zapasy produkcji w toku (redukcja średnio o 57%),
  • Wykorzystana powierzchnia produkcyjna (redukcja średnio o 31%),
  • Produkcyjny czas przejścia[1] (redukcja średnio o 44%)
  • Czas przezbrojeń (redukcja średnio o 58%) ).
2015-09-15 lean and green (3)

Rysunek 3 Redukcja wybranych wskaźników w firmach dzięki wdrożeniu Lean Manufacturing (na podstawie 51 opublikowanych studiów przypadków na konferencjach Lean Manufacturing w latach 2000 – 2010)

Niektóre z badanych przedsiębiorstw uzyskały również:

  • Znaczną poprawę jakości,
  • Redukcję liczby reklamacji,
  • Zwiększenie liczby zgłaszanych pomysłów usprawnień przez pracowników,
  • Poprawę komunikacji,
  • Redukcję odpadów.

Jednym słowem Lean Manufacturing pozwala odnaleźć potencjały doskonalenia związane z organizacją procesu produkcji i procesów wspomagających (np. utrzymania maszyn w ruchu), co wpływa na poprawę produktywności oraz redukcję kosztów i to bez inwestycji lub przy minimalnych inwestycjach w technologie, czy maszyny. Takie  nisko-kosztowe usprawnienia  organizacyjne mogą również wpłynąć na redukcję wpływu przedsiębiorstwa na środowisko naturalne,  obalając tym samym istniejący mit dotyczący przekonania iż za bycie proekologicznym trzeba słono płacić.

Lean and Green – czyli związek między praktykami Lean, a działaniami w zakresie ochrony środowiska naturalnego.

Usprawnienia organizacyjne w odróżnieniu od innowacji technologicznych pozwalają na zredukowanie negatywnego wpływu przedsiębiorstwa na środowisko bez dużych nakładów finansowych. Jednym z głównych wskaźników wykorzystywanych do określania efektowności pracy maszyn jest  Overall Equipment Effectiveness OEE (Całkowita Efektywność Maszyn). Niski wskaźnik OEE zwykle oznacza, że maszyna często pracuje na tzw. „biegu jałowym” lub na podtrzymaniu, konsumując energię (zwłaszcza w procesach obróbki cieplnej), ale nie produkując części, albo produkując części niezgodne ze specyfikacją. To powoduje większe zużycie energii, czy surowców w przeliczeniu na sztukę wyrobu. A warto zaznaczyć, że niejednokrotnie w firmach posiadających nawet nowoczesne i zaawansowane maszyny wskaźnik ich wykorzystania OEE kształtuje się na poziomie 30-40% (co oznacza, że tylko przez taki procent czasu produkują one wyroby zgodne ze specyfikacją).

Wdrażając zamiany organizacyjne i proste, nisko-kosztowe usprawnienia maszyn w oparciu o takie metody Lean Management jak Poka-Yoke (zapobieganie błędom), SMED (Single Minute Exchange of Die, metoda skracania czasów przezbrojeń), czy TPM (Total Productive Maintenance, metoda redukcji awarii i mikroprzestojów) można poprawić wskaźnik OEE nawet o kilkadziesiąt procent. Co może przełożyć się na redukcję zużycia energii, gazów technicznych i surowców na sztukę wyrobu. Oczywiście wyższy wskaźnik OEE skutkuje także wyższą produktywnością maszyn, a więc i niższym kosztem jednostkowym.

Innym przykładem jest redukcja powierzchni wymaganej do produkcji i magazynowania, co wprost przekłada się nie tylko na niższe koszty ogrzewania hal produkcyjnych i magazynowych  ale i choćby mniejsze zużycie paliwa i energii przez środki transportu (np. wózki widłowe), ponieważ skróceniu ulegają drogi transportowe. A wykorzystanie takich metod Lean Management jak System Ssący, czy Pętle Mleczarza prowadzi do redukcji zapasów i powierzchni magazynowych nawet o kilkadziesiąt procent. Inne metody Lean Management, związane z analizą i rozwiązywaniem złożonych problemów (np. Raporty A3) pozwalają z kolei realizować projekty doskonalące prowadzące do redukcji strat materiałowych, redukcji zużycia środków technicznych do produkcji (np. oleju maszynowego), czy narzędzi. Mądre wykorzystanie metod Lean powinno więc pozwolić na osiągnięcie sytuacji win-win, czyli jednoczesną poprawę efektywności ekologicznej i produktywności firmy. Jak jednak sprawić, żeby aspekty ekologiczne zaczęły odgrywać większą rolę w działaniach doskonalących prowadzonych w firmach?

Jak połączyć ekologię i ekonomię?

W celu poprawy produktywności ekologicznej i ekonomicznej wydaje się, że podstawą jest zestawienie ze sobą kluczowych wskaźników efektywności (ang. Key Performance Indicators, KPI) oraz wskaźników proekologicznych. Pozwoli to na dostrzeżenie elementów wspólnych z punktu widzenia ekologii i ekonomii.

2015-09-15 lean and green (4)

Rysunek 4 Przykład zestawienia kluczowych wskaźników efektywności oraz wskaźników proekologicznych

Opierając się na istniejącej strategii firmy i jej celach można znaleźć punkty wspólne między tymi celami a wskaźnikami dotyczącymi środowiska naturalnego. Pozwala to na identyfikację projektów doskonalących, które minimalizują negatywny wpływ przedsiębiorstwa na środowisko naturalne, przy równoczesnej poprawie wskaźników ekonomicznych. Oznacza to, że na przykład redukując zużycie oleju maszynowego wpływamy zarówno na minimalizację negatywnego wpływu na środowisko oraz zmniejszamy koszty produkcji (Rysunek 4).

Innym przykładem może być energia elektryczna. Zmniejszenie jej zużycia poprzez optymalne wykorzystanie maszyn i urządzeń w trakcie produkcji wpłynie zarówno na zmniejszenie kosztów produkcji, ale także na mniejszą degradację środowiska spowodowaną emisją CO­2[2]. Na tej podstawie można zidentyfikować takie działania proekologiczne, które będą miały pozytywny wpływ na środowisko i jednocześnie na wyniki firmy co sprawia, że postrzegane są one jako istotne dla firmy na równi z innymi projektami doskonalącymi. Kolejnym krokiem jest dobór metod i narzędzi Lean Management, które pozwolą poprawić zidentyfikowane obszary bez istotnych nakładów inwestycyjnych. W tabeli 1 podano przykłady tego typu projektów wraz z podaniem wykorzystanych metod i narzędzi Lean Management.

2015-09-15 lean and green (5)

Tabela 1. Przykłady projektów doskonalących związanych z poprawą wskaźników ekologicznych

Podsumowanie       

Chociaż podejście Lean Manufacturing jest coraz szerzej znane i stosowane (np. w branży motoryzacyjnej, czy AGD) to niekoniecznie jest wykorzystywane do działań proekologicznych. Istniejące metody i narzędzia tego podejścia najczęściej znajdują zastosowanie w poprawie jakości, kosztów i realizacji na czas. Jak do tej trójki dodać ekologię? Jak sprawić, by firmy, w których szczupłe podejście jest wykorzystywane na co dzień, rozszerzyły repertuar działań usprawniających o projekty proekologiczne? Jak nauczyć podejścia Lean & Green również te w firmy, które Lean Manufacturing nie znają (szczególnie firmy małe i średnie)? I wreszcie jak przekonać kadrę menadżerską, że ekologia może iść w parze z ekonomią i niekoniecznie wymaga dużych inwestycji? Właśnie na te pytania próbuje odpowiedzieć Lean Enterprise Institute Polska oraz niemiecki Fraunhofer Institute for Production Engineering and Automation (IPA) prowadząc badania w ramach międzynarodowego programu EcoInnovera[3]. Cel jest prosty, przekonać kadrę menadżerską, że proekologicznym można być na co dzień, wdrażając zmiany, które pozwolą naszym firmom być nie tylko Green (przyjaznymi dla środowiska), ale także Lean (bardziej efektywnymi).

Remigiusz Horbal, Elżbieta Pawlik

Lean Enterprise Institute Polska

[1] Czas ‘wędrówki’ pojedynczego wyrobu przez pojedynczy proces lub cały strumień wartości, od początku do końca, w odniesieniu do pojedynczego zakładu, czasami nazywany czasem ‘od drzwi do drzwi’.(Leksykon Lean, Wrocław 2010)

[2] Zakładając, że energia elektryczna produkowana jest w tradycyjnych elektrowniach.

[3] W ramach europejskiego programu EcoInnovera, realizowany jest w Polsce, Niemczech i Turcji projekt EcoLean Compass współfinansowany między innymi przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Partnerami w projekcie są także zakłady przemysłowe, m.in. Gaweł Zakład Produkcji Śrub S.A. z Rzeszowa.

Nie znalazłeś informacji, której szukasz? Zadzwoń lub wyślij do nas zapytanie

tel.: 506 785 310

e-mail: info@lean.org.pl

    Administrator Danych Osobowych: Lean Enterprise Institute Polska sp. z o.o.
    Pełna klauzula

    Zapoznałem się z pełną treścią klauzuli informacyjnej